HDR Resim Nedir?

HDR "High Dynamic Range" yani "Yüksek Dinamik Aralığı" anlamına gelmektedir ve insan gözüne göre daha düşük yapıdadır. Bu sebeple çektiğimiz fotoğraflar bazen bizleri hayal kırıklığa uğratabilir. Gökyüzünü fotoğraflarda olduğu gibi rengi atmış renksiz olarak görebiliriz veya gölgeleri fotoğraflarda olduğu kadar karanlık şekilde görmeyiz. Bunu engellemenin yolları var tabiki. Günümüz teknolojisi olan bilgisayar ile çeşitli programları kullanarak yüksek dinamik aralıklı fotoğraf işleme algoritmaları elde edebiliriz. Alışa gelmiş fotoğraflardan biraz değil baya farklı ve canlı görüntüler barındırır. Çoğu fotoğraf sanatçısının pek fazla sevmediği hatta elinin tersiyle ittiği bir çalışma olabilir birde fotoraf yarışmalarında sıkıntılı görseller olarakta değerlendirilebilir özel bir maddesi yok ise...

Faklı değerlerde aynı açıda pozlandırılmış ve standart 3 kare fotoğrafın üst üste birleştirilmesinden oluşur. Kısaca HDR nedir dersek aydınlık ile karanlık yüzey arasındaki ışık şiddetinin farkıdır.

Kadrajımızda olan çok ışıklı veya gölgeli yerleri tek kare çekimde dengeye getiremeyiz bunun için, aynı konumda farklı çektiğimiz her kare resimde ışık değerlerini farklı olarak optimize edilmesi gerekir. Bu işlevin kullanılacağı kadrajlar ise ışık yoğunluğunun homojen dağılmadığı, aydınlık ve karanlık bölgelerin fazla olduğu, ters ışık ve iç mekan ‘da yapılacak olan HDR çekimlerdir. 

Digital kameralar alırken, sensör çözünürlüğüne (megapiksel sayısı), görselleri JPG mi yoksa RAW olarak mı ürettiğine, yakın/uzak objeler için farklı lensler kullanmaya izin verip vermediğine dikkat etmekteyiz. Sensörün dinamik aralığına (sensörün yakalayabileceği ışık seviyelerine) çok fazla önem vermeyiz. Eskiden kullanılan filmlerin CCD’lerden daha az dinamik aralığa sahip olduğunu bilmekteyiz. Ayrıca film, düşük ışık yoğunluğunda daha parazitli sonuçlar verecektir. İki kamera türüde insan gözüne oranla daha düşük ışık seviyesindedir. Bu nedenle bir manzara fotoğrafı çektiğimizde gökyüzünün rengi tam çıkmaz, gölgelerin ise ayırt edilemeyen siyah renklere karıştığını farkederiz. Bzen makinenizin sizin gözünüzle gördüğünüz kompozisyonu kaydetmemesi sinirlerinizi bozabilir, ancak ne olursa olsun hepimiz bu soruna alışmış durumdayız. Bunun üstesinden gelmek tabiki mümkün. HDR görsel işleme adında bir algoritma seti kullanarak dinamik aralık artırılmaktadır. HDR görseller insan gözünün görebileceğinden çok daha yüksek bir ışık seviyesine sahiptir, hatta hiç de gerçek gibi görünmeyen bir görsel veya kompozisyon meydana getirmekte mümkündür. Ancak burada da bazı sorunlar peşinizi bırakmayabilir Örneğin fotoğraflara bakmak için kullandığımız monitörler de insan gözünden daha düşük bir dinamik aralıktadır.

Filmli fotoğraf makinesinın kullanıldığı zamanlarda, bir fotoğrafın dinamik aralığını artırmak, filmi üst seviyelere geliştirip baskıladıktan sonra mümkündü. Fotoğrafçılar, “Dodging” ve “Burning” olarak bilinen görsel değiştirme işlemleri uygulamaktadır. "Dodging", baskı pozlamasını düşürerek alanı daha aydınlık bir tona getirir, "Burning" ise renk tonlarını koyulaştırır. Böylelikle negatifteki koyu alanlar, baskı kağıdında aydınlık alan olarak görünür. Nedeni ise kağıt üzerindeki ışığa duyarlı gümüş tozlarının daha az ortaya çıkması ile daha aydınlık görünür. Aydınlık alanlar ise daha fazla ışık olacağından gümüş tuzlara çarparak baskıda daha karanlık görünür.

Aslında bu iş için pahalı ve özel makinalara pek fazla ihtiyacınız yoktur, pozlamayı biliyorsanız her tür digital fotoğraf makinası bu iş için uygundur,

Fotoğraf ve HDR Kodlama

Renk bilgisini her piksel başına üç byte olarak kodlar (bir byte kırmızı, bir byte yeşil, bir byte mavi). Her piksel için her kanal, 256 farklı renk seviyesi belirtebilir, her piksel tek başına 24-bit değer taşıyabilir. HDR görsellerde ise bu durum biraz farklıdır. HDR, standart göresellere göre renk başına daha fazla bit kodlamaktadır. Sadece bukadar değil bundan daha fazlasıda var. Bunu anlamak için ise "Gamma" nın ne anlama geldiğini öğğrenmeliyiz. Gamma, bir pikselin renk değerleri ile ne kadar aydınlık algılandığını belirler. Fotoğraf makinelerinde, sensörde bulunan pikseldeki ışığı iki katına çıkartırsanız, dolayısıyla orijinalinin iki katı olan bir değer algılanacaktır. Pikselin değeri ile parlaklığı arasındaki ilişki ise doğrusaldır.

HDR Fotoğraf Çekme

HDR iş akışı ve süreci şöyledir:

Sahnenizin veya kompozisyonunuzun en az üç fotoğrafını çekersiniz. Fotoğraflar tripod üzerinde çekilmelidir, böylece üç fotoğraf da kayma olmayacağı için birbirinin aynısı olur. Çektiğiniz sahne de mümkün olduğu kadar hareketsiz olmalıdır. Hareketli olan parçalar (Örneğin, uçan yapraklar ve tozlar, deniz dalgaları veya hareketli bulutlar, yoldan geçen arabalar, insanlar vs. gibi) her fotoğrafta aynı olmayacağı için HDR görüntünüzü bozacaktır.

Fotoğrafları tamamen aynı yerden, aynı odak ve diyafram ayarı ile çekersiniz sadece çekim süreleri farklı olur ve sizi doğru sonuca ulaştırmaz.

En iyi sonuçlar için;

birinci fotoğrafı normal, ikinci fotoğrafı iki durak daha düşük, üçüncü fotoğrafı ise iki durak daha yüksek pozlama ile çekmelisiniz.

Fotoğrafçılıkta dinamik aralık, fotoğrafın en koyu ve en açık bölümündeki detayları çözebildiğiniz durak sayısı olmaktadır.

Farklı diyafram ayarlarında üç fotoğrafı çektikten sonra, bu üç fotoğrafı tek bir HDR fotoğrafta birleştirmek için analiz ediyoruz.

-2 Pozlama

0 Pozlama

+2 Pozlama

HDR tekniğinde olan temel mantık açık ve koyu alanlar arasındaki dengeyi en uygun şekilde sağlamaktır. Örneğin arka fonumuzda güneş veya kuvvetli bir ışık varsa yapılacak ayarlara göre, fotoğrafta ya güneş çok parlak ya da öndeki objeler karanlıktır ve siluet şeklinde ortaya çıkar, bu durumu HDR tekniğiyle pozlayıp telafi etmemiz mümkündür.

HDR için oluşturulmak istediğiniz fotoğrafın -2Ev 0Ev +2Ev üç farklı pozda çekilmesi gerekir. Yani fotoğraflarımız koyu, orta, açık parlaklık değerlerinde olmalıdır. Oluşan fotoğraf dosyalarını jpeg formatında bilgisayarımızdaki Photoshop veya herhangi bir başka programla (Photomatix gibi) HDRMerge - Import seçeneği ile parlaklık ,kontrast, beyaz-siyah kırpma ve dengesini düzenleme, RGB renk doygunluğunu ayarlama, gölge kısımlarını dengeleme gibi değerleri de ayarlayıp birleştirdiğimizde işlemimizi tamamlamış olacağız.

Ayrıca çekim sırasında iso değeri düşük olmalıdır yani eski dilde grenli - noktalı çıkmaması için bu şartlarından birtanesidir özel bir sebebi yok ise.

Gamma düzeltme (gamma correction)

Düşük ışık seviyelerinde parlaklığı artırdığımızda, ışıkta daha fazla bir yükselme algılarız. Daha yüksek ışık seviylerinde ise bu artışları algılamayız. Gözlerimiz, karanlık tonlardaki değişikliklere göre aydınlık olanlarda daha hassas davranmaktadır. işte bu farka gamma düzeltme denir.

Fotoğraf makineleri, gamma düzeltme işlemini fotoğrafı JPG dosyası olarak kaydetmeden hemen önce yapar ve kaydeder. Bu işlem, RAW dosyalarıyla çalışan resim işleme programlarında da aynıdır.

JPG kayıplı bir sıkıştırma algoritmasıdır ve bu nedenle üç fotoğraf da RAW biçiminde olmalıdır. HDR görselde renkler, söylediğimiz gibi gamma düzeltmesi ile dönüştürülür ve bir kayan nokta sayısı olarak kodlanır (32bit veya 64bit doğruluğunda). Bu dönüştürme/kodlama işleminde üç standart fotoğraf da kullanılır. Çok miktarda gereksiz bilgi bulunduğundan birçok popüler HDR biçimi, RGB tonu verilerini üç sabit nokta değeri olarak sıkıştırır, bir ek bayt ortak katsayıyı saklar. HDR’yi görüntüleme Şimdi özel bir kodlama şeması yoluyla yüksek uygunlukta kodlanmış bir HDR görselimiz var. Ancak bunu görüntülemek için öncelikle JPG olarak kaydetmeliyiz. +/- 2 durak dilimleri nedeniyle, HDR fotoğrafı kabaca 14 durağa sahiptir. Bu ise hemen hemen insan gözünün göreceği kadar çoktur. Ancak bu geniş dinamik aralığı, kullandığımız ekranların 10 durak aralığına indirmemiz gerekmektedir. HDR tonlarını monitörde görüntülenebilecek şekilde düzenlemeliyiz. Veri miktarını azaltacağımızdan, bunu yapmak tek yönlü ve kayıplı bir işlem olacaktır. Bu aynı zamanda bir miktar yoruma bağlı bir işlemdir ve iyi bir göz, dikkat, bol miktarda deneme-yanılma ve zaman gerektirir. Her HDR fotoğraf işleme uygulamasında ton eşleştirme için birkaç ayar düğmesi bulunacaktır. Bu sayede nihai düşük dinamik aralıklı fotoğrafı (LDR olarak bilinir) önizlemeniz mümkün olabilir. 

HDR’nin LDR’ye dönüştürülmesi, sorunlar

HDR fotoğraflarını LDR sürümüne dönüştürebilecek bazı ton eşleştirme algoritmaları vardır. Ancak bu alan etkin olarak araştırılmaktadır ve hızla değişmektedir. En önemli sorun, otomatikleştirilmiş algoritmaların ton eşleştirmesini çözerken kontrastı (karşıtlığı) düşürmesidir. Bazı algoritmalar ise fotoğrafın kontrastta geniş bir çeşitliliğe sahip olan bölümlerini dikkate almaktadır. Algoritmalar, LDR fotoğrafını oluşturmak için birçok yöntemdenfaydalanmaktadır. Örneğin bazıları, fotoğraflara tek yönlü olarak ton-eşleştirme uygular, ardından yerel yüksek çeşitliliğe sahip bölgeleri kontrastı korumak için farklı bir yöntemle eşleştirir. Sizlerinde anlayacağı gibi HDR fotoğraflarını işlemede hala birtakım sorunlar bulunmaktadır. Yine de fotoğrafları yüksek kontrast ile işlemek, kabul edilen bir yol haline gelmekte ve baş döndürücü fotoğraflar ortaya çıkarılabilmektedir.

Çekimden sonra HDR işleme

Şimdi program aracılığı ile neler yapılabilir ona bakalım. Biz burada Photomatix programından yardım alacağız. Diğer Programlarda aynı özelliklere sahiptir.. Kullanarak aradaki farkları görebilirsiniz.

Not: Photoshop üzerindende aynı işlemleri yapabilirsiniz veya "Camera Raw Filter" eklentisi ile aynı sonuçları almanızda mümkündür.

Çekilen veya Photoshop ile oluşturulan 3 resim ile Photomatix'te çalışma zamanı geldi. Soldaki “OPEN” butonuna tıklayın, 3 resme göz atın ve yükleyin ve ardından “Tamam” ı seçin.

Açılan bir sonraki iletişim kutusu size EV aralığının ne olduğunu soracaktır. Yazılım, aralığın ne olduğunu tahmin eder ve genellikle bununla gider ve Tamam'ı tıklatın. Farklı pozlanmış görüntüleri oluştururken Photoshop'ta kullanılan tam pozlama değerini girebilirsiniz.

Tamam'ı tıkladıktan sonra, daha fazla seçenek içeren başka bir iletişim kutusu belirecektir. Fotoğraf çekerken tripod kullandıysanız veya kullanmadıysanız, bu seçeneklerin yapması gereken çok şey var, ancak yalnızca bir fotoğrafla çalıştığımız için bu seçenekler için endişelenmemize gerek yok ve sadece “Tamam” ı tıklayın.

Tamam'ı tıkladıktan sonra aşağıdaki pencere açılacaktır.

Kullanılan ayarlar resimden resme çarpıcı bir şekilde değişecektir. Bununla birlikte, genellikle “Mukavemet” ve “Parlaklık” yanı sıra çok fazla sayıda değer bırakıyoruz. “Pürüzsüzleştirme, aynı zamanda“ HDR ”görünümünün üretilmesinde de büyük rol oynayacaktır. Görünümünü nasıl etkilediklerini görmek için farklı ayarları deneyin.

Ayarlar istediğiniz yerlerde olduğunda yani görüntü işlendikten sonra artık sisteminize kaydedebilirsiniz.

İşlemi kısaca hızlı bir şekilde Photomatix'ten görmenizi istedik. İşin mantığı aslında basit fakat bundan sonrası sizin tecrübe ve becerinize kalıyor.

Farklı HDR yapım programlarından bazıları;

. Adobe Photoshop 5 ya da üstü

. Franzis HDR Projects Professional

. HDRsoft Photomatix Pro

. Dynamic-PHOTO HDR

. HDR FX Photo Editor

. Lightmap HDR Light Studio

. JixiPix Simply HDR

. Luminance

. Everimaging HDR Darkroom 3 Pro

. MediaChance Dynamic Photo HDR 

. Everimaging Photo Editing HDR

. Unified Color HDR Express

. Photomatix

Sonuç...

Sonuç olarak aşağıdaki örneğide değerlendirebilirsiniz...

- Konu üzerindeki görseller farklı websitelerden örnek olarak alınmıştır... Pixel Art CHIEF'e ait değildir...